لحیم چیست؟

آلیاژ لحیم برای اتصال پایه قطعات الکترونیک بر روی برد مورد نیاز است. آلیاژی با نقطه ذوب پایین و در عین حال با رسانایی الکتریکی مناسب می باشد.

ویژگی های لحیم:

این آلیاژ که همان لحیم نامیده می شود از ترکیب دو یا چند فلز تشکیل می گردد. رکن اصلی آن قلع و سرب است که عمدتا بالای 99 درصد مواد تشکیل دهنده آن می باشد.
پایین بودن نقطه ذوب این آلیاژ آن را به یک ماده پرطرفدار در صنعت های برق، الکترونیک، اتومبیل، بسته بندی و … تبدیل نموده که این دمای پایین ذوب را در هیچ آلیاژ فلزی دیگر نمی توان یافت. این موضوع باعث پایین آمدن هزینه کلی برای انجام عمل لحیم کاری می شود. دلیل این امر:

تولید حرارت و دمای بیشتر= مصرف انرژی و احتیاج به دستگاه های قوی تر

ترکیب دو فلز قلع و سرب با درصد های مختلف، درجه ذوب این آلیاژ را بین بازه دمایی ۱۸۳ تا ۳۲۷ درجه سانتی گراد متغیر می کند.
همان طور که در جدول های زیر پیداست، بهترین نقطه ذوب در این آلیاژ ترکیب ۶۳ درصد قلع با ۳۷ درصد سرب می باشد. این نسبت ترکیب سرب با قلع در درجه حرارت ۱۸۳ درجه سانتی گراد به نقطه ذوب می رسد.
نکته دیگر قابل ذکر در مورد آلیاژ لحیم ۶۳/۳۷ این است که در آلیاژها با درصد های ترکیب قلع به سرب دیگر لحیم قبل و بعد از رسیدن به نقطه ذوب حالت خمیری پیدا می کند ولی در آلیاژ ۶۳/۳۷ لحیم به یکباره به حالت ذوب می رسد و حالت خمیری ندارد. این ویژگی برای عمل لحیم کاری را تسهیل می کند.

انواع لحیم:

آلیاژ لحیم در اشکال شمش، مفتول(سیم)، پودر، خمیری و … تولید می شود که با توجه به مورد مصرف در صنعت می توان یکی از آنها را تهیه نمود.

متاسفانه با توجه به قیمت بالای قلع، نسبت به سرب در آلیاژ لحیم تقلب زیادی اتفاق می افتد. یعنی گاهی بر خلاف آن چیزی که روی بسته این آلیاژ نوشته شده، نسبت دقیق آلیاژ آن رعایت نمی شود. پس در خرید لحیم اصلی بسیار دقت کنید.

در لحیم های مفتولی یا همان سیم لحیم معمولا از فلاکس مخصوصی استفاده می شود. این روغن به هیچ عنوان نباید هادی جریان الکتریکی باشد. همچنین این فلاکس نباید خاصیت اسیدی داشته باشد زیرا پس از اتمام کار این روغن روی برد باقی می ماند و اگر اسیدی باشد باعث خوردگی برد به خصوص قسمت های مسی خواهد شد. پس اهمیت سیم‌لحیم با کیفیت بیش از پیش مشخص شد! چرا که ممکن است در تعمیرات کار به نحو احسن انجام و به ظاهر همه چیز درست باشد ولی طول عمر این تعمیر را کیفیت سیم لحیم خوب تضمین می کند.

انواع سیم لحیم:

• ضخامت: سیم لحیم از نظر ظاهری در ضخامت های مختلف تولید میشود که از ۰.۲۵ میلی متر تا ۹ میلی متر است. این ضخامت با توجه به مورد مصرف و ظرافت کار می توان مورد انتخاب کاربران قرار می گیرد.
• وزن: این محصول در وزن های مختلف تولید می شوند. به طور معمول در بسته های 50، 100، 250 قابل خرید هستند.
• برند: سیم لحیم در انواع برند های مختلف تولید و عرضه می شوند… معروف ترین برند تولید سیم لحیم در دنیا (آساهی/ ASAHI) می باشد. این برند مالزیایی دارای کیفیت بی نظیری در تولید سیم لحیم می باشد و با توجه به کیفیت قیمت آن نیز به نسبت وزن رقابتی و قابل قبول می باشد و به به دلیل این حفظ قیمت رقابتی توانسته در دنیا به شهرت و اعتبار برسد. البته این نکته در مورد برند آساهی قابل ذکر هست که به دلیل معروفیت آن نمونه های تقلبی آن نیز در بازار وجود دارد و خریداران باید دقت کافی در خرید داشته باشند. تمام محصولاتی که تحت عنوان برند آساهی در فروشگاه عصرتولز به فروش می رسند با تضمین اصالت کالا عرضه می شوند. سایر برند های تولید ابزار تعمیرات الکترونیک از جمله سانشاین، مکانیک، یاکسون، ریلایف، کوئیک، سومو، پروسکیت و… اقدام به تولید و عرضه سیم لحیم می کنند.

لحیم زدایی:

برای تمیز کردن آلیاژ لحیم از روی کار از انواع قلع کش ها استفاده می شود. قلع کش ابزاری برای تمیز کردن لحیم (لحیم زدایی) از روی برد های الکتریکی می باشد. همان اندازه که لحیم کاری خوب و دقیق اهمیت بسیاری در طول عمر دستگاه ها دارند جمع آوری لحیم های قبلی برای لحیم کاری مجدد اهمیت بسیاری دارد. اکر این کار با دقت و به درستی انجام نشود می تواند باعث خرابی های زیر بشود:

• ایجاد اتصالی در برد و خرابی های سنگین و ایجاد هزینه برای عیب یابی مجدد و تعویض آی سی ها و قطعات
• اگر به صورت کامل لحیم های قدیمی که خاصیت خود را از دست داده اند یا اصطلاحا دچار لحیم مردگی شده اند از روی برد پاکسازی نشوند و با لحیم جدیدی که برای ایجاد مجدد پایه ها قرار می گیرند ترکیب شود، باعث ایجاد لحیم بی کیفیتی روی برد می شود که طول عمر کم تری دارد.

انواع قلع کش ها:

انواع قلع کش ها به دو دسته اصلی زیر تقسیم می شود:

• پمپی: به صورت واضح این دستگاه ها نوعی تلمبه مکنده هستند. با داشتن حالت فنری که یک پیستون در وسط آن داخل آن هل داده می‌شود و ایجاد خلا آنی باعث ایجاد مکش در محفظه این دستگاه شده و قلع را به داخل می کشد. برای انجام اینکار یک کلید فشاری در بالای آن برای رها کردن پیستون فشار داده شده، قرار دارد.
• سیمی: ابزار مصرفی لحیم کاری می باشد. یعنی ابزاری که در استفاده حجم آن مورد مصرف قرار گرفته و تمام می شود. جنس این سیم از نوع مس رشته‌ای خالص می‌باشد که باعث جذب قلع به خود می‌گردد و کار تمیز کردن محل آی‌سی را آسان می‌کند.

کاربرد قلع کش های پمپی:

این قلع کش ها (مکنده های لحیم) معمولا برای جمع آوری قلع از روی برد های دیپ استفاده می شوند. یعنی برد هایی که در محل پایه ها سوراخی وجود دارد و پایه از داخل آن عبور کرده و لحیم شده است.

کاربرد سیم قلع کش ها:

این دسته از سیم قلع کش ها معمولا در برد های SMD و انجام کارهای ظریف مصرف دارند.